Blog 
29-08-2025.svg){kind=small}
3,990 
Có bao nhiêu tiêu bấy nhiêu liệu có hợp lý?
Nhiều người cho rằng “có bao nhiêu tiêu bấy nhiêu” là cách sống hợp lý vì ít nhất cũng tận hưởng được thành quả lao động. Nhưng đây chính là một sai lầm tài chính nguy hiểm, khiến bạn mãi loay hoay trong vòng xoáy thu nhập – chi tiêu mà không tạo dựng được sự ổn định lâu dài.
Theo khảo sát của VnExpress, có đến 63% người trẻ Việt Nam không có kế hoạch tài chính cụ thể, dẫn đến tình trạng vừa nhận lương đã “cháy túi”. Thậm chí, một nghiên cứu từ Nielsen chỉ ra rằng gần 70% người Việt Nam không có khoản tiết kiệm dự phòng cho khủng hoảng. Điều này đồng nghĩa, chỉ cần một biến cố nhỏ như mất việc hay bệnh tật, rất nhiều người sẽ lập tức rơi vào vòng xoáy nợ nần.
Cách sống “có bao nhiêu tiêu hết bấy nhiêu” còn khiến nhiều người không bao giờ tích lũy được tài sản, bỏ lỡ cơ hội đầu tư dài hạn. Theo số liệu từ World Bank, tỷ lệ tiết kiệm hộ gia đình tại Việt Nam chỉ ở mức 20% thu nhập, thấp hơn nhiều so với các quốc gia phát triển trong khu vực như Trung Quốc (gần 40%). Khoảng cách này phản ánh tư duy tài chính ngắn hạn – một sai lầm phổ biến mà nhiều người trẻ đang mắc phải.
Đáng chú ý, báo cáo từ Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết hơn 40% người Việt Nam trưởng thành không có tài khoản tiết kiệm hay đầu tư chính thức, thay vào đó phụ thuộc hoàn toàn vào thu nhập hàng tháng. Cách tiếp cận này khiến tương lai tài chính bấp bênh, khó đạt được mục tiêu tự do tài chính.
Vì sao “có bao nhiêu tiêu bấy nhiêu” lại là sai lầm?
1. Không có quỹ dự phòng
Một khi toàn bộ thu nhập bị tiêu hết, bạn sẽ không còn khoản nào để xử lý rủi ro bất ngờ như bệnh tật, thất nghiệp hay tai nạn. Theo báo cáo từ Ngân hàng Thế giới, có tới gần 50% người Việt không có khoản dự phòng tài chính tối thiểu 3 tháng chi phí sinh hoạt. Điều này đồng nghĩa, chỉ cần một cú sốc nhỏ, bạn rất dễ phải vay mượn hoặc rơi vào nợ nần. Quỹ dự phòng chính là “tấm đệm an toàn” giúp bạn duy trì cuộc sống bình ổn ngay cả khi nguồn thu nhập bị gián đoạn.
2. Bỏ lỡ cơ hội đầu tư
Khi không tiết kiệm, bạn sẽ không có vốn để tham gia các kênh đầu tư cá nhân như gửi tiết kiệm, chứng khoán, bất động sản hay đầu tư nhỏ sinh lời thật. Thực tế, lãi suất tiền gửi tiết kiệm hiện tại dao động từ 4–6%/năm, nếu tích lũy đều đặn, bạn hoàn toàn có thể tạo ra nguồn lợi nhuận ổn định.
Ngoài ra, nhiều kênh đầu tư khác như quỹ mở, ETF, hay đầu tư online với số vốn nhỏ cũng mang lại cơ hội gia tăng tài sản. Việc không dành ra ít nhất 10–20% thu nhập để đầu tư chính là một sai lầm khiến bạn dù làm việc chăm chỉ cũng khó giàu lên.
3. Tâm lý tiêu xài “ăn hôm nay, lo ngày mai”
Tâm lý này tưởng chừng vô hại nhưng lại tạo thói quen tiêu dùng thiếu kiểm soát. Khảo sát từ Visa 2023 cho thấy hơn 60% người trẻ Việt chi tiêu vượt quá khả năng thu nhập hàng tháng, chủ yếu cho mua sắm, ăn uống và giải trí. Dần dần, bạn trở thành “nô lệ của đồng lương” – chỉ sống để chờ ngày lĩnh lương tiếp theo, không dám nghỉ việc, đổi nghề hay đầu tư cho bản thân. Về lâu dài, thói quen này khiến bạn đánh mất cơ hội xây dựng sự độc lập và tự do tài chính.
Những hệ quả khi mắc sai lầm chi tiêu
- Không thể đạt được tự do tài chính nếu bạn luôn chi tiêu hết thu nhập. Đây là một sai lầm phổ biến khi nhiều người nghĩ rằng miễn có tiền là tiêu cho thoải mái. Tự do chỉ xuất hiện khi thu nhập thụ động lớn hơn hoặc bằng chi phí hằng tháng. Nếu con số tích lũy và đầu tư luôn bằng 0, thì tự do tài chính mãi chỉ là ước mơ xa vời.
- Nợ nần dễ dàng chồng chất cũng là hệ quả tất yếu của sai lầm tài chính này.. Nhiều người lựa chọn vay tín dụng, thẻ tín dụng để bù đắp, nhưng điều này chỉ khiến vòng xoáy nợ trở nên nặng nề hơn. Lãi suất cao làm cho khoản nợ ngày một lớn và khó kiểm soát.
- Chỉ một biến cố nhỏ như ốm đau, mất việc hay tai nạn cũng đủ để tài chính cá nhân lao dốc nếu bạn không có quỹ dự phòng. Thiếu “tấm đệm an toàn”, bạn buộc phải đi vay mượn, kéo theo sự bất ổn lâu dài.
- Sống trong tình trạng không có khoản dự phòng còn tạo ra tâm lý bất an. Nhiều người luôn lo lắng về tiền bạc, không dám nghỉ việc hay thử thách bản thân với cơ hội mới. Họ bị trói buộc vào đồng lương, không dám đưa ra quyết định thay đổi vì sợ mất đi nguồn thu duy nhất.
Những sai lầm tài chính phổ biến khác
Không ghi chép chi tiêu khiến bạn không biết mình “chảy máu” vào đâu. Nhiều người thừa nhận rằng họ thường tiêu từ 2–3 triệu đồng mỗi tháng cho các khoản nhỏ như cà phê, trà sữa, app giải trí, phí dịch vụ trực tuyến… mà không hề để ý. Những khoản nhỏ này, nếu nhân lên theo năm, có thể lên tới hơn 30–40 triệu đồng – tương đương một khoản đầu tư hay quỹ dự phòng đáng kể.
Bên cạnh đó, rất ít người áp dụng nguyên tắc 50/30/20 (50% nhu cầu, 30% mong muốn, 20% tiết kiệm/đầu tư). Khảo sát của PwC 2022 cho thấy có tới 65% người lao động toàn cầu sống bằng lương tháng, không hề có kế hoạch chi tiêu rõ ràng. Khi không phân bổ ngân sách, bạn dễ rơi vào tình trạng thừa ở chỗ này nhưng thiếu ở chỗ khác, cuối cùng vẫn rỗng túi vào cuối tháng.
Nhiều người nghĩ chỉ cần gửi tiết kiệm ngân hàng là an toàn. Nhưng thực tế, lạm phát trung bình ở Việt Nam khoảng 3–4%/năm, trong khi lãi suất tiết kiệm phổ biến cũng chỉ khoảng 4–6%/năm. Nếu chỉ tiết kiệm mà không đầu tư, giá trị tài sản thực tế gần như không tăng trưởng, thậm chí còn bị bào mòn bởi lạm phát. Đây chính là một sai lầm tài chính nghiêm trọng khiến nhiều người dù tiết kiệm đều đặn nhưng tài sản vẫn “giậm chân tại chỗ”.
Một bộ phận lớn giới trẻ chưa bao giờ đọc sách tài chính cá nhân, cũng chưa từng sử dụng app quản lý tài chính hay file Excel thu chi. Họ chủ yếu dựa vào trí nhớ hoặc cảm tính, dẫn đến tình trạng “không biết tiền đi đâu”. Trong khi đó, chỉ cần 10–15 phút mỗi ngày ghi chép hoặc dùng ứng dụng là bạn đã có thể kiểm soát dòng tiền, nhận diện thói quen xấu và điều chỉnh kịp thời.
Giải pháp: Sửa sai lầm và quản lý tài chính hiệu quả
Một quỹ dự phòng tương đương 3–6 tháng chi phí sinh hoạt là điều tối thiểu mỗi người cần có. Ví dụ, nếu chi phí trung bình hàng tháng của bạn là 10 triệu đồng, quỹ khẩn cấp nên đạt từ 30–60 triệu đồng. Nghiên cứu của HSBC chỉ ra rằng những người có quỹ dự phòng ít nhất 3 tháng chi tiêu giảm 40% nguy cơ rơi vào nợ nần khi gặp biến cố. Đây chính là “tấm đệm an toàn” để bạn không rơi vào vòng xoáy vay mượn.
Song song đó, việc ghi chép và quản lý chi tiêu hằng ngày là bước nền tảng để kiểm soát dòng tiền. Nhiều người thường dựa vào trí nhớ, dẫn đến tình trạng cuối tháng không hiểu tiền đã đi đâu. Dùng sổ thu chi, file Excel hoặc các ứng dụng quản lý tài chính như Money Lover, Timo hay Sổ Thu Chi MISA sẽ giúp bạn nhìn rõ từng khoản chi, từ ly cà phê sáng cho đến những hóa đơn lớn.
Theo khảo sát của Nielsen, những người theo dõi chi tiêu đều đặn có thể tiết kiệm thêm 15–20% thu nhập so với nhóm không quản lý. Việc này nghe đơn giản nhưng tạo ra tác động lớn trong việc điều chỉnh thói quen tiêu dùng và hình thành kỷ luật tài chính.
Một cách hiệu quả để phân bổ thu nhập là áp dụng nguyên tắc 50/30/20. Trong đó, 50% được dùng cho nhu cầu cơ bản như ăn, ở, đi lại, 30% cho mong muốn như mua sắm, giải trí và 20% dành cho tiết kiệm và đầu tư.
Ví dụ, với mức lương 15 triệu đồng, bạn nên dành 7,5 triệu cho nhu cầu thiết yếu, 4,5 triệu cho sở thích cá nhân và ít nhất 3 triệu cho tiết kiệm hoặc đầu tư. Nếu duy trì nguyên tắc này đều đặn trong 5 năm, bạn sẽ có một khoản tích lũy trên 180 triệu đồng, chưa kể lãi sinh lời từ việc gửi tiết kiệm hoặc đầu tư. Đây chính là công thức đơn giản nhưng bền vững giúp mỗi người thoát khỏi vòng xoáy “có bao nhiêu tiêu hết bấy nhiêu”.
Đầu tư nhỏ nhưng đều đặn là chìa khóa để gia tăng tài sản. Không cần vốn lớn, bạn hoàn toàn có thể bắt đầu từ vài trăm nghìn đến một triệu đồng mỗi tháng. Các lựa chọn an toàn gồm gửi tiết kiệm online với lãi suất 4–6%/năm, tham gia quỹ mở hoặc ETF nếu không có nhiều thời gian, hoặc tìm hiểu chứng khoán cơ bản để tạo lợi nhuận cao hơn.
Một trong những sai lầm phổ biến nhất là nghĩ rằng đầu tư chỉ dành cho những người có nhiều tiền. Thực tế, chính những khoản đầu tư nhỏ nhưng ổn định mới giúp bạn tạo ra thói quen tài chính bền vững và tích lũy được nguồn vốn dài hạn.
Điều quan trọng nhất vẫn là xây dựng tư duy tài chính dài hạn. Thay vì chỉ nghĩ “tháng này có bao nhiêu thì tiêu bấy nhiêu”, hãy đặt ra mục tiêu cụ thể cho từng giai đoạn. Sau 1 năm, bạn cần có đủ quỹ khẩn cấp để duy trì ít nhất 3 tháng chi tiêu.
Sau 3 năm, bạn nên có tài khoản đầu tư cơ bản sinh lời đều đặn. Và sau 5 năm, số vốn tích lũy cần đủ để bạn thực hiện những mục tiêu lớn như mua nhà, mua xe hay đạt tự do tài chính một phần. Tư duy dài hạn này giúp bạn thoát khỏi những sai lầm tài chính phổ biến, đồng thời mở ra một tương lai ổn định và chủ động hơn.
Lời kết – Đừng để sai lầm lặp lại
“Sai lầm tài chính lớn nhất không phải là bạn kiếm ít, mà là bạn không biết giữ tiền.” Có bao nhiêu tiêu hết tưởng như hợp lý, nhưng thực chất đang giam giữ bạn trong vòng xoáy thiếu thốn.
Hãy bắt đầu bằng việc nhỏ: ghi chép chi tiêu, lập quỹ dự phòng, và học cách đầu tư nhỏ sinh lời thật. Chỉ cần thay đổi từ hôm nay, bạn sẽ thoát khỏi sai lầm tài chính phổ biến nhất và từng bước tiến tới tự do.
